ÇEVRE KANUNU (1) (2)
Kanun Numarası : 2872
Kabul Tarihi : 9/8/1983
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih: 11/8/1983 Sayı: 18132
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 5 Cilt: 22 Sayfa: 499
*
* *
Bu Kanunun yürürlükte olmayan hükümleri için bakınız
"Yürürlükteki Bazı Kanunların Mülga Hükümleri Külliyatı"
Cilt: 2 Sayfa: 1233
*
* *
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Tanımlar ve İlkeler
Amaç:
Madde 1 - Bu Kanunun amacı, bütün vatandaşların ortak varlığı olan çevrenin
korunması, iyileştirilmesi; kırsal ve kentsel alanda arazinin ve doğal kaynakla-
rın en uygun şekilde kullanılması ve korunması; su, toprak ve hava kirlenmesinin
önlenmesi; ülkenin bitki ve hayvan varlığı ile doğal ve tarihsel zenginlikleri-
nin korunarak, bugünkü ve gelecek kuşakların sağlık, uygarlık ve yaşam düzeyinin
geliştirilmesi ve güvence altına alınması için yapılacak düzenlemeleri ve alına-
cak önlemleri, ekonomik ve sosyal kalkınma hedefleriyle uyumlu olarak belirli
hukuki ve teknik esaslara göre düzenlemektir.
Tanımlar:
Madde 2 - Bu Kanunda geçen;
a) "Çevre Korunması" terimi; ekolojik dengenin korunması, havada, suda,top-
rakta kirlilik ve bozulmaların önlenmesi ve çevrenin iyileştirilmesi için yapı-
lan çalışmaların bütününü,
b) "Ekolojik Denge" terimi; insan ve diğer canlıların varlık ve gelişmeleri-
ni sürdürebilmeleri için gerekli olan şartların bütününü,
c) "Çevre Kirliliği" terimi; insanların her türlü faaliyetleri sonucu, hava-
da, suda ve toprakta meydana gelen olumsuz gelişmelerle ekolojik dengenin bozul-
ması ve aynı faaliyetler sonucu ortaya çıkan koku, gürültü ve atıkların çevrede
meydana getirdiği arzu edilmeyen sonuçları,
d) "Kirleten" terimi;fiilleri sonucu doğrudan veya dolaylı olarak çevre kir-
liliğine sebep olan gerçek ve tüzelkişileri,
-------------------------
(1) 19/10/1989 tarih ve 383 sayılı KHK'nin 25 inci maddesi; bu Kanun ile Çevre
Müsteşarlığına verilen yetkilerin, Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığına ge-
çeceğini hüküm altına almıştır.
(2) 9/8/1991 tarih ve 443 sayılı KHK'nin geçici 1 inci maddesi ile çeşitli mev-
zuatta geçen "Çevre Müsteşarlığı" ve "Çevreden Sorumlu Devlet Bakanlığı"
ibareleri "Çevre Bakanlığı", "Çevreden Sorumlu Devlet Bakanı" ve "Çevre
Müsteşarı" ibareleri "Çevre Bakanı" olarak değiştirilmiştir.
KANUNLAR, KASIM 1991 (Ek - 10)
e) "Atık" terimi; herhangi bir faaliyet sonucunda çevreye atılan veya bıra-
kılan zararlı maddeleri,
f) "Alıcı Ortam" terimi; atıkların bırakıldığı yakın veya uzak çevreyi,
İfade eder.
İlkeler:
Madde 3 - Çevre korunmasına ve çevre kirliliğinin önlenmesine ilişkin genel
ilkeler şunlardır:
a) Çevrenin korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesi gerçek ve tüzelkişi-
lerle vatandaşların görevi olup, bunlar bu konuda alınacak tedbirlere ve belir-
lenen esaslara uymakla yükümlüdürler.
b) Çevre korunmasına ve kirliliğine ilişkin karar ve önlemlerin alınması ve
uygulanmasında; insan ve diğer canlı varlıkların sağlığının korunması, alınacak
önlemlerin kalkınma çabalarına olumlu ve olumsuz etkileri ile fayda ve maliyet-
leri dikkate alınarak kısa ve uzun vadeli değerlendirmelerin yapılması esastır.
c) Arazi ve kaynak kullanım kararlarını veren ve proje değerlendirmesi yapan
yetkili kuruluşlar, kalkınma çabalarını olumsuz yönde etkilememeyi dikkate ala-
rak çevrenin korunması ve kirlenmemesi hedefini gözetirler.
d) Ekonomik faaliyetlerde ve üretim metodlarının tayininde çevre sorunları-
nın önlenmesi ve sınırlandırılması amacıyla en elverişli teknoloji ve yöntemler
seçilir ve uygulanır.
e) (Değişik: 3/3/1988 - 3416/1. md.) Kirlenmenin önlenmesi, sınırlandırıl-
ması ve mücadele için yapılan harcamaların kirleten tarafından karşılanması
esastır. Kirletenin kirlenmeyi durdurmak, gidermek ve azaltmak için gerekli ön-
lemleri almaması veya bu önlemlerin yetkili makamlarca doğrudan alınması nede-
niyle kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan gerekli harcamalar 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre kirletenden tahsil
edilir.
Ancak kirletenler, kirlenmenin önlenmesi ve sınırlanması için yapılan gider-
leri ödeme yükümlülüğünden söz konusu kirlenmeyi önlemek için gerekli her türlü
tedbiri aldıklarını ispat etmek kaydıyla kurtulabilirler.
f) (Değişik: 3/3/1988 - 3416/1. md.) İnilebilecek en düşük kirlenme seviyesi
esas alınarak, bu seviyenin üstünde meydana gelebilecek kirlenmeler için bu Ka-
nunun 18 inci maddesinin (1) bendinde belirlenen ücretler ayrıca alınır.
g) Çevrenin korunması ve kirlenmenin önlenmesi konusunda alınacak tedbirle-
rin bir bütünlük içinde tespiti ve uygulanması esastır.
İKİNCİ BÖLÜM
Merkezi ve Mahalli İdari Bölümleri ve Görevleri
Merkez Çevre Kurulu
Madde 4 - (Mülga: 9/8/1991 - KHK - 443/43 md.)
İl Çevre Kurulu
Madde 5 - (Mülga: 13/3/1990 - KHK - 409/12 md.)
Madde 6 - 7 - (Mülga: 8/6/1984 - KHK 222/30 md.)
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Çevre Korunmasına İlişkin Önlemler ve Yasaklar
Kirletme yasağı:
Madde 8 - Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili
yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve
dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benze-
ri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.
Kirlenme ihtimalinin bulunduğu durumlarda ilgililer kirlenmeyi önlemekle;
kirlenmenin meydana geldiği hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin
etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.
Çevre Korunması
Madde 9 - (Değişik: 3/3/1988 - 3416/4.md.)
Kırsal ve kentsel alanda arazi kullanım kararına uygun olarak tespit edilen
koruma alanları ve bu alanlarda uygulanacak koruma ve kullanım esasları yönetme-
likle belirlenir.
Tespit edilen bu esaslar çevresinde aşırı ve yanlış kullanım, her türlü çöp
ve atıkların yurt dışından getirilmesi nedeniyle ülkenin temel ekolojik sistem-
lerinin dengesinin bozulması, hayvan ve bitki türlerinin nesillerinin tehlikeye
düşürülmesi, doğal zenginliklerin bütünlüklerinin tahribi yasaktır.
Bakanlar Kurulu, ülke ve dünya ölçeğinde ekolojik önemi olan çevre kirlenme-
leri ve bozulmalarına duyarlı alanları, tabii güzelliklerin ileriki nesillere
ulaşmasını emniyet altına almak üzere gerekli düzenlemelerin yapılabilmesi ama-
cıyla, "Özel Çevre Koruma Bölgesi" olarak tespit ve ilan etmeye, bu alanlarda
uygulanacak koruma ve kullanma esasları ile plan ve projelerin hangi Bakanlıkça
hazırlanıp yürütüleceğini belirlemeye yetkilidir.
Yukarıdaki fıkraya göre uygulamanın gerçekleştirilebilmesi amacıyla, ilgili
Bakanlıkça 27.9.1984 gün ve 3046 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin ikinci fıkra-
sının (g) bendi hükümlerine göre geçici teşkilat kurulabilir. Bu belgelere iliş-
kin plan ve projelerin hazırlanmasında, 3.5.1985 tarihli ve 3194 sayılı Kanunun
9 uncu maddesi hükümleri uygulanmaz.
Çevresel etki değerlendirilmesi:
Madde 10 - Gerçekleştirmeyi planladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunla-
rına yol açabilecek kurum kuruluş ve işletmeler bir "Çevresel Etki Değerlendir-
KANUNLAR, KASIM 1991 (Ek - 10)
me Raporu hazırlarlar. Bu raporda çevreye yapılabilecek tüm etkiler göz önünde
bulundurularak çevre kirlenmesine sebep olabilecek atık ve artıkların ne şekilde
zararsız hale getirilebileceği ve bu hususta alınacak önlemler belirtilir.
"Çevresel Etki Değerlendirme Raporu" nun hangi tip projelerde isteneceği,
ihtiva edeceği hususlar ve hangi makamca onaylanacağına dair esaslar yönetmelik-
le belirlenir.
İşletme izni ve haber verme yükümlülüğü:
Madde 11 - Gerçekleştirilmesi planlanan kurum, kuruluş ve işletmeler mevzu-
atta öngörülen arıtma tesis veya sistemlerini müstakil veya ortak olarak kurmak-
la yükümlüdürler. Arıtma tesis veya sistemleri kurulup işletmeye hazır hale ge-
tirilmedikçe, kurum, kuruluş ve işletmelere işletme ve kullanım izni verilmez.
İşletme izni alarak faaliyete geçen herhangi bir kurum, kuruluş ve işletme,
faaliyetlerinde değişiklikler yapmayı ve tesisini büyütmeyi planladığında giri-
şimlerini önceden mahallin en büyük mülki amirine haber vermekle yükümlüdür.Mül-
ki amir durumu derhal Başbakanlık Çevre Müsteşarlığına ve ilgili bakanlığa bil-
dirir.
Her türlü atık ve artıkların arıtılması, uzaklaştırılması veya zararsız hale
getirilmesi ile yükümlü kuruluşlar da bu işlemlerin yerine getirilmesinde çevre-
ye zarar vermeyecek önlemleri alırlar.
Atık ve artıkların doğrudan veya dolaylı şekilde alıcı ortama verilmesinde
uygulanması gereken teknik usuller alıcı ortamın özelliği ve o ortamdan yarar-
lanma imkanları göz önünde tutularak yönetmelikle belirlenir.
Denetim
Madde 12 - (Değişik: 3/3/1988 - 3416/5.md.)
Atık, artık ve yakıtların arıtırılması, uzaklaştırılması, zararsız hale ge-
tirilmesi ve ithali ile ilgili denetimler Çevre Genel Müdürlüğünce yapılır. De-
netimlerin nasıl yapılacağı, denetleme elemanlarının nitelikleri, yönetmelikle
belirlenir.
Kuruluş ve işletmeler faaliyetlerinin denetlenmesi için kullandıkları yakı-
tın ve çıkardıkları atık ve artıkların özellik ve miktarına ilişkin bilgileri
sürekli ve düzenli olarak belirlemek, bu hususu belgelemekle ve bunları Çevre
Genel Müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdürler.
Zararlı kimyasal maddeler:
Madde 13 - Havada, suda veya toprakta kalıcı özellik gösteren ve ekolojik
dengeyi bozan kimyasal maddelerin üretim, ithal, taşıma, depolama ve kullanımın-
da çevre korunması esasları dikkate alınır. Bu tür maddelerin üretim, ithal, ta-
şıma, depolama ve kullanımına ilişkin sınırlamalar yönetmelikle belirlenir.
Gürültü:
Madde 14 - Kişilerin huzur ve sükununu,beden ve ruh sağlığını bozacak şekil-
de yönetmelikle belirlenen standartlar üzerinde gürültü çıkarılması yasaktır.
Fabrika, atölye, işyeri, eğlence yeri, hizmet binaları, konutlar ve ulaşım araç-
larında gürültünün asgariye indirilmesi için gerekli önlemler alınır.
Faaliyetlerin durdurulması:
Madde 15 - Bu Kanunda yazılı yasaklara aykırı hareket eden veya kanunla be-
lirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen kurum, kuruluş ve işletmelere mahallin
en büyük mülki amiri, bu yasaklara aykırı faaliyeti düzeltmek ve kanunda belir-
tilen yükümlülükleri yerine getirmek üzere esasları yönetmelikle belirlenen ye-
teri kadar bir süre verir.
Bu süre içinde yasaklara aykırı hareket ve yükümlülüğü yerine getirmemekten
dolayı ayrıca ceza verilmez.
Bu süre sonunda bunları yapmayan kurum, kuruluş veya işletmelerin faaliyeti,
yasağın veya yerine getirilmeyen yükümlülüğün çeşit ve niteliğine göre kısmen
veya tamamen, süreli veya süresiz olarak durdurulur.
Tehlikeli hallerde faaliyetin durdurulması:
Madde 16 - Çevre kirliliğinin toplum sağlığı yönünden tehlike yarattığı hal-
lerde Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı kendiliğinden veya Başbakanlık Çevre
Müsteşarlığının talebi üzerine, bu kirlenmeye yol açan faaliyetlerin geçici bir
süre için kısmen veya tamamen durdurulmasına karar verir ve kararın uygulanması-
nı mahallin en büyük mülki amirinden ister.
Söz konusu faaliyetler bu gibi hallerde, mahallin en büyük mülki amirinin,
vereceği kararla da durdurulabilir. Bu karar derhal Sağlık ve Sosyal Yardım Ba-
kanlığı ile Başbakanlık Çevre Müsteşarlığına bildirilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çevre Kirliliğini Önleme Fonu
Fonun kurulması ve fondan yararlanma:
Madde 17 - Çevre kirliliğinin önlenmesi ve çevrenin iyileştirilmesi için
"Çevre Kirliliğini Önleme Fonu" kurulmuştur.
Çevre kirliliğinin önlenmesi ve çevrenin iyileştirilmesi için gerekli harca-
maların % 45'ine kadarı, en çok yirmi yıl vadeli kredilerle Çevre Kirliliğini
Önleme Fonundan desteklenir.
Fonun gelirleri
Madde 18 - (Değişik: 3/3/1988 - 3416/6.md.)
Çevre Kirliliğini Önleme Fonunun gelirleri;
a) Motorlu taşıt araçlarının her fenni muayenesi sırasında fenni muayene
ücretinin beşte biri oranında, bir defaya mahsus olmak üzere motorlu taşıt alım
vergisi tutarının dörtte biri oranında ayrıca tahsil edilen bedellerden,
b) Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre gemi siciline tescil edilen ve 18
(dahil) gros tonun üzerinde olan her türlü deniz aracından gros ton başına her
yıl alınacak yüz liradan, (yüzelli lira),(1)
c) Hava taşıt araçlarından yurt içi taşımaları için ayrıca alınacak yolcu
başına bilet bedelinin binde beşinden ve taşınan yük için ton başına yılda alı-
nacak beşyüz liradan (yediyüzelli lira),(1)
d) Çevre Genel Müdürlüğünün bütçesine bu amaçla her yıl konan ödeneklerden,
e) Fon'dan verilecek kredilerin faizleri ile banka faizlerinden,
f) Bağış ve yardımlardan,
g) Bu Kanunla alınması hükme bağlanan iştirak payları, tazminat ve diğer ge-
lirlerden,
h) Fon'a ait tesis ve işletmelerce üretilen araç ve gerecin satışından elde
edilen gelirlerden,
ı) Merkez çevre kurulunca, çevre kirliliğine yol açtığı belirlenen işletme-
lerden, aşağıdaki tarifeye göre alınacak iştirak paylarından,
Çevre kirliliğine Alınacak aylık iştirak payı tutarı
Yol açan işletmeler I. Derece II. Derece III. Derece
----------------------------- --------------- --------------- --------------
1. Grup 600 000 TL. 400 000 TL. 200 000 TL.
2. Grup 400 000 TL. 200 000 TL. 100 000 TL.
3. Grup 200 000 TL. 100 000 TL. 50 000 TL.
4. Grup 100 000 TL. 50 000 TL. 25 000 TL.
5. Grup 50 000 TL. 25 000 TL. 12 500 TL.
j) Bu Kanuna göre verilecek para cezalarından,
Oluşur.
---------------------
(1) Bu bentlere Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış; 8/1/1992
tarih ve 92/2628 sayılı Kararname ile tespit edilen miktarlar ise metne pa-
rantez içinde siyah puntolar ile işlenmiştir.
KANUNLAR, ŞUBAT 1992 (Ek - 11)
Bakanlar Kurulu bu tarifede yer alan aylık iştirak payları tutarlarını her
grup ve/veya her derece itibariyle ayrı ayrı veya topluca 10 katına kadar ar-
tırmaya veya Kanunda yazılı miktarlara kadar indirmeye, ayrıca bu maddenin (1)
bendi dışındaki maktu ve nispi hadleri ayrı ayrı veya topluca sıfır (0)'a kadar
indirmeye veya % 50'sine kadar artırmaya yetkilidir.
Fonun gelirleri bir Devlet bankasında açılacak hesapta toplanır.
Bu maddenin (a), (b), (c) bentleri gereğince toplanan paraların ilgililerce
en geç ertesi ayın onbeşine kadar Fonun Devlet Bankasındaki hesabına yatırılması
zorunludur. Tahsil edilen gelirleri ve ödenecek iştirak paylarını zamanında ya-
tırmayanlar hakkında Fon idaresi, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü
Hakkında Kanun hükümlerinin uygulanarak gelirlerinin tahsil edilmesi için Fon
mükellefinin bağlı olduğu vergi dairesinden talepte bulunur. Vergi dairesinde
mükellefiyeti olmayanların fona ödemeleri gereken meblağın hangi dairece tahsil
edileceğine Maliye ve Gümrük Bakanlığı karar verir.
Vergi Dairesi, tahsil ettiği Fona ait meblağı Maliye ve Gümrük Bakanlığının
belirleyeceği esaslara göre Fon'un Devlet Bankasındaki hesabına aktarır.
Bu maddenin (1) bendi gereğince alınacak iştirak payları büyükşehir belediye
hudutları içinde büyükşehir belediyeleri tarafından makbuz karşılığı tahsil edi-
lerek mahallin en büyük mal memurluğuna yatırılır. Diğer yerlerde bu iştirak
paylarını almaya mahallin en büyük mülki amiri yetkilidir. Bu iştirak payları,
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre mal
memurluğunca tahsil edilir.
Mahallin en büyük mülki amiri veya büyükşehir belediye başkanlıklarınca tah-
sil edilen iştirak paylarının % 30'u tahsil ile ilgili işlemler ve bölgenin çev-
re kirliliğini önleme projelerinde kullanılmak üzere tahsilatın yapıldığı yer il
özel idaresi veya tahsil eden büyükşehir belediyesine, % 70'i ise iştirak payla-
rının toplandığı ayı takip eden ayın onbeşine kadar Çevre Kirliliğini Önleme Fo-
nuna aktarılır.
Zamanında bu işlemi yerine getirmeyen ilgili kuruluşlar fon için toplanan
meblağı % 10 fazlasıyla öderler. Gecikmeye sebep olanlar hakkında kanuni işlem
yapılır.
Fon İdaresi ile bu idarenin emrinde kurulan Fon; kurumlar vergisinden, yapı-
lacak bağış ve yardımlar nedeniyle veraset ve intikal vergisinden, yapacakları
her türlü muameleler dolayısıyla damga vergisinden, açtıkları krediler dolayı-
sıyla lehte tahakkuk edecek faizler banka ve sigorta muameleleri vergisinden
muaftır.
Fonun kullanılması:
Madde 19 - Çevre Kirliliğini önleme Fonu Başbakanlık Çevre Müsteşarlığı ara-
cılığı ile kullanılır.
Fonun ita amiri Çevre Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Devlet Bakanıdır.
Bu Fondan yapılacak harcamalar 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu ve 2490
sayılı Artırma ve Eksiltme ve İhale Kanunu hükümlerine tabi değildir.
Fonun gelir ve giderlerine ilişkin belgeler bütçe yılının hitamından itiba-
ren üç ay içinde denetlemek üzere Sayıştay Başkanlığına verilir.
Fon ancak aşağıdaki maksatlar için kullanılır.
a) Çevre kirliliğini önleyici araştırma faaliyetleri,
b) Çevrenin temizlenmesi,
c) Çevre kirliliğini önleyici eğitim faaliyetleri,
d) Personel yetiştirilmesi,
e) Teknoloji ve proje satın alınması,
f) Proje yarışmaları düzenlenmesi,
g) Arıtma tesisi yapacak olan gerçek ve tüzelkişilere kredi yardımı,
h) (Değişik: 3/3/1988 - 3416/7.md.) Çevre kirliliğini önleyici ve çevreyi
iyileştirici faaliyetlerde kullanılacak olan her türlü araç gereç alımı,bu araç-
ların bakımı, onarımı ile bu tür araç gerecin yapımı için kurulacak tesis ve iş-
letmeler,
ı) Ağaçlandırma,
j) Hayvan ve bitki nesillerinin ıslahı için yapılacak çalışmalar.
Fonun gelirlerinin tahsili, tespit edilecek Devlet bankasına yatırılması,
kullanımı ile ilgili hususlar ve esaslar Maliye Bakanlığının uygun görüşü alına-
rak yönetmelikle belirlenir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Cezai hükümler
İdari nitelikteki cezalar:
Madde 20 - Gerçek kişilerden bu Kanunun;
a) (Değişik: 4/6/1986 - 3301/2 md.) 8 inci maddesinin birinci fıkrasındaki
yasağa uymayanlara 100 bin lira; aynı maddenin ikinci fıkrasındaki yükümlülüğü,
yetkili mercilerce usulüne göre yapılan bildirime rağmen yerine getirmeyenlere
500 bin lira,
b) (Değişik: 4/6/1986 - 3301/2 md.) Yönetmelikte gösterilen koruma ve kul-
lanım esaslarına aykırı davranmak suretiyle 9 uncu maddesinin ikinci fıkrasında-
ki yasaklara uymayanlara 100 bin lira,
c) (Değişik: 4/6/1986 - 3301/2 md.) Yönetmelikle belirtilen sınırlamalara
uymamak suretiyle 13 üncü maddesine aykırı davranışta bulunanlara 1 milyon lira,
d) (Değişik: 4/6/1936 - 3301/2 md.) 14 üncü maddesine aykırı davranışta bu-
lunan ve önlemleri almayanlara 50 bin lira,
Para cezası verilir.
Yukarıdaki fiiller kuruluş ve işletmeler tarafından işlendiği takdirde; bu
maddede belirtilen cezalar kuruluş ve işletmelere üç katı olarak, 213 sayılı
Vergi Usul Kanununun 182 nci maddesi gereğince bilanço esasına göre defter tut-
ması gereken kuruluş ve işletmelere ise bu cezalar beş katı olarak verilir.
Kuruluş ve işletmelere verilecek idari nitelikte cezalar:
Madde 21 - Bu Kanunun;
a) (Değişik: 4/6/1986 - 3301/3 md.) 11 inci maddesinin birinci fıkrasındaki
yükümlülüğü yerine getirmeyen kuruluş ve işletmelere 1 milyon lira, aynı madde-
nin üçüncü fıkrasındaki önlemleri almayan kuruluş ve işletmelere 500 bin lira,
b) (Değişik: 4/6/1986 - 3301/3 md.) 11 inci maddesinin ikinci fıkrasında be-
lirtilen haber verme yükümlülüğünü yerine getirmeyen kuruluş ve işletmelere 300
bin lira,
c) (Değişik: 4/6/1986 - 3301/3 md.) 12 nci maddesinin ikinci fıkrasında be-
lirtilen yükümlülüklere uymayan kuruluş ve işletmelere 500 bin lira,
Para cezası verilir.
Bu fiilleri işleyen kuruluş ve işletmeler, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun
182 nci maddesi gereğince bilanço esasına göre defter tutması gereken mükellef-
lerden ise bu maddede belirtilen cezalar üç katı olarak verilir.
Gemiler için verilecek cezalar:
Madde 22 - Bütün sahillerimizde, karasularımız ile iç sularımız olan Marmara
Denizi, İstanbul ve Çanakkale boğazlarında, liman ve körfezlerimiz, tabii ve su-
ni göllerimiz ile akarsularımızda bu Kanunun 8 inci maddesinin birinci fıkrasın-
daki kirletme yasağına uymayan gemiler ile deniz vasıtalarına;
a) (Değişik: 4/6/1986 - 3301/4 md.) Balast tahliyesi yapan tankerlerden,1000
(dahil) gros tona kadar olanlara 5 milyon lira, 1 000 ila 5 000 (dahil) gros ton
arasındakilere, 10 milyon lira, 8 000 gros tondan fazla olanlara 50 milyon lira,
b) (Değişik: 4/6/1986 - 3301/4 md.) Tankerler dahil diğer gemilerden, her
türlü atık ve artık döken, sintine tahliyesi yapanlara 18 (dahil) ila 1000 (da-
hil) gros ton arasındakilere, 5 milyon lira, 1 000 gros tondan fazla olanlara
10 milyon lira,
c) (Değişik: 4/6/1986 - 3013/4 md.) 18 (hariç) gros tona kadar olan gemilere
ve gemi tarihine uymayan denizi kirleten veya sintine basan (iki zamanlı kıçtan
takmalı ve benzine yağ karıştırarak çalışan motorlu teknelerin eksoz kirletmele-
ri hariç) deniz vasıtalarına 300 bin lira,
Para cezası verilir.
KANUNLAR, HAZİRAN 1988 (EK - 2)
Fiillerin tekrarı:
Madde 23 - Bu Kanunun 20,21 ve 22 nci maddelerinde belirtilen fiillerin tek-
rarı halinde para cezaları bir katı artırılarak verilir.
İdari cezalarda yetki:
Madde 24 - (Değişik: 4/6/1986 - 3301/5 md.)
Yukarıdaki maddelerde gösterilen cezalar doğrudan doğruya mahallin en büyük
mülki amiri tarafından verilir. Bu cezalar 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil
Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre mal memurluğunca tahsil edilir. Ancak 22
nci maddede gösterilen cezalar:
a) Büyükşehir Belediye hudutları içinde kalan sahillerimiz, boğazlarımız ile
liman ve körfezlerimizde; göl ve akarsularımızda cezalar Büyükşehir Belediye
Başkanlıkları tarafından verilir. Cezayı derhal ve defaten ödemeyen ve bu husus-
ta teminat ve kefalet göstermeyen gemiler, diğer deniz vasıtaları seyrüsefer ve
faaliyetten men olunur.
Ceza ödenmediği takdirde, bu ceza 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usu-
lü Hakkında Kanun hükümleri gereğince tahsil edilir.
Büyükşehir Belediyeleri tarafından verilen para cezaları makbuz karşılığında
tahsil edilerek mahallin en büyük mal memurluğuna yatırılır. Mal memurluğuna ya-
tırılan cezanın % 20'si Büyükşehir Belediyesine, % 80'i Çevre Kirliliğini Önleme
Fonuna aktarılır. Çevre Kirliliğini Önleme Fonuna aktarılan miktarın % 50'sine
kadar olan kısmı Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığının önerisi ile çevre sağlığı-
nı ıslah işlerinde kullanılır.
b) Büyükşehir Belediyelerinin hudutları dışında kalan denizlerimizde cezalar
doğrudan doğruya Sahil Güvenlik bot komutanlarınca verilir. Cezayı derhal ve de-
faten ödemeyen gemiler ve götürülebilen diğer deniz vasıtaları en yakın ve uygun
limana götürülerek savcılığa teslim edilir ve bu gemiler hakkında (a) fıkrasında
belirtilen hususlar uygulanır.
Kendi makineleri ile tahrik edilemeyen deniz vasıtaları hakkında gerekli za-
bıt tutularak, durum en yakın sahildar il veya ilçe merkezindeki savcılığa inti-
kal ettirilir.
c) Büyükşehir Belediye hudutları dışında kalan yerlerde yapılan kirletmeler
ile, deniz, liman, bütün göl ve akarsulara yapılan kirletmeler için mülki amir-
lerin ceza verme yetkileri saklıdır. Gerekli denetimi yukarıdaki esaslara uygun
olarak yaparlar.
Makbuz karşılığında tahsil edilen para cezaları,mahallin en büyük mal memur-
luklarına yatırılır.
Gemi ve deniz araçlarına verilecek cezalarda suçun tespiti, cezanın kesilme-
si usulleri ile ceza uygulamasında kullanılacak makbuzların şekli, dağıtımı ve
kontrolü hususundaki esaslar yönetmeliklerle belirlenir.
İdari cezalara itiraz;
Madde 25 - İdari cezalara karşı, cezanın tebliğ tarihindan itibaren en geç
yedi gün içinde yetkili idare mahkemesine itiraz edilebilir.
İtiraz idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz.
İtiraz zaruret görülmeyen hallerde, evrak üzerinde inceleme yapılarak en kı-
sa sürede sonuçlandırılır.
İtiraz üzerine verilen cezalar kesindir.
Mahkemece verilecek cezalar:
Madde 26 - 12 nci maddede gösterilen belgeleme yükümlülüğünü yerine getirir-
ken gerçeğe aykırı belge düzenleyenlere fiil daha ağır bir cezayı gerektirmediği
takdirde bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası hükmolunur.
5916 - 1
12 nci maddedeki yükümlülüğü yerine getirirken yetkili makamlara yanlış ve
yanıltıcı bilgi verenlere altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.
Diğer kanunlarda yazılı cezalar:
Madde 27 - Bu Kanunda yazılı fiiller hakkında verilecek idari nitelikteki
cezalar, bu fiiller için diğer kanunlarda yazılı cezaların uygulanmasına engel
olmaz.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli Hükümler
Kirletenin sorumluluğu:
Madde 28 - (Değişik: 3/3/1988 - 3416/8.md.)
Çevreyi kirletenler ve çevreye zarar verenler sebep oldukları kirlenme ve
bozulmadan doğan zararlardan dolayı kusur şartı aranmaksızın sorumludurlar.
Kirletenin, meydana gelen zararlardan ötürü genel hükümlere göre de tazminat
sorumluluğu saklıdır.
Teşvik:
Madde 29 - Kirliliğin önlenmesi ve giderilmesine ilişkin faaliyetler teşvik
tedbirlerinden yararlandırılır. Bu amaçla her yılın başında belirlenen teşvik
sistemine Başbakanlık Çevre Müsteşarlığının görüşü alınarak yeni esaslar getiri-
lir.
Teşvik tedbirleri ile ilgili esaslar yönetmelikle belirlenir. Bu Kanunda
belirlenen cezalara neden olan fiilleri işleyen gerçek ve tüzelkişiler, verilen
süre içinde söz konusu yükümlülüklerini yerine getirmedikleri takdirde bu madde-
de yazılı teşvik tedbirlerinden yararlanamazlar ve daha önce kendileri ile ilgi-
li olarak uygulanmakta olan teşvik tedbirleri durdurulur.
İdari makamlara başvurma:
Madde 30 - Çevreyi kirleten veya bozan bir faaliyetten zarar gören veya ha-
berdar olan gerçek ve tüzelkişiler, idari makamlara başvurarak bu faaliyetin
durdurulmasını isteyebilirler.
Yönetmelikler:
Madde 31 - (Değişik: 3/3/1988 - 3416/9.md.)
Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak çıkarılacak yönetmelikler, ilgili
Bakanlıkların görüşü alınarak çevre Genel Müdürlüğünce hazırlanır. Kanunun yü-
yürürlüğe girmesinden başlayarak en geç beş ay içinde Resmi Gazede yayımlanarak
yürürlüğe konulur.
Uygulanmayacak Hükümler
Madde 32 - (Değişik: 3/3/1988 - 3416/10. md.)
Bu Kanuna göre yürürlüğe konulacak yönetmeliklerin yayımından itibaren deniz
kirliliğinin önlenmesi hususunda 618 sayılı Limanlar Kanununun 4 ve 11 inci mad-
deleri gereği yürürlükte bulunan ceza hükümleri ile 1380 sayılı Su Ürünleri
Kanununun 3288 sayılı Kanunla değişik geçici 1 inci maddesi hükümleri uygulan-
maz.
Ek Madde 1 - 4/6/1986 - 3301/6 md. ile gelen Ek md. hükmü olup teselsül
için numaralandırılmıştır.)
Bu Kanunun 18 inci maddesinin (a), (b), (c) ve (d) fıkralarında öngörülen
fona katılma payları ile 20,21 ve 22 nci maddelerinde belirtilen ceza miktarla-
rını on katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.
KANUNLAR, HAZİRAN 1988 (EK - 2)
5916-2
Geçici Madde 1 - (2872 sayılı Kanunun numarasız geçici maddesi olup teselsül
için numaralandırılmıştır.)
Bu Kanunda belirtilen ilgili yönetmelikler yürürlüğe konuluncaya kadar gemi-
ler ve diğer deniz taşıt araçlarına 618 sayılı Limanlar Kanununun hükümlerine
göre denizlerin kirletilmesi ile ilgili olarak yapılan ceza uygulamasına devam
olunur.
Geçici Madde 2 - (Ek: 3/3/1988 - 3416/11.md.)
Bu Kanunun 12 ve 13 üncü maddelerinde belirtilen ilgili yönetmelikler yürür-
lüğe konuluncaya kadar, her türlü yakıt, atık, artık ve kimyasal maddenin ithali
Çevre Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu Devlet Bakanının onayına tabidir.
Yürürlük:
Madde 33 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme:
Madde 34 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
*
* *
9/8/1983 TARİH VE 2872 SAYILI ANA KANUNA İŞLENEMEYEN GEÇİCİ MADDELER
1 - 3/3/1988 tarih ve 3416 sayılı Kanunun Geçici Maddesi:
Geçici Madde 1. - Bu Kanunun 6 ncı maddesiyle değiştirilen 2872 sayılı Çevre
Kanununun 18 inci maddesinin (b) bendi gereğince Fona ödenmesi gereken meblağ,
1986 yılı için on lira üzerinden alınır.
2872 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜKTEN KALDIRDIĞI HÜKÜMLERİ GÖSTERİR LİSTE
Yürürlükten Kaldıran Mevzuatın
Yürürlükten Kaldırılan --------------------------------
Kanun veya Kanun Hükümleri Tarihi Sayısı Maddesi
------------------------------------------ ------------ ---------- --------
2872 sayılı Kanun 4,5,6,7 nci maddeleri ve
diğer Kanunların bu KHK'ye aykırı hükümleri 8/6/1984 KHK - 222 30
2872 sayılı Kanunun 5 inci maddesi 13/3/1990 KHK - 409 12
2872 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi 9/8/1991 KHK - 443 43
KANUNLAR, KASIM 1991 (Ek - 10)
2872 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN
YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE
Kanun Yürürlüğe
No. Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi
------------- ----------------------------------------- -----------------
KHK - 222 - 18/6/1984
3301 - 19/6/1986
3362 - 26/5/1987
3416 - 11/3/1988
KHK - 409 - 10/4/1990
KHK - 443 - 21/8/1991
ÿ
|
Yaşanılır Bir
Dünya,Sağlıklı Yaşam İçin Çevremizi Temiz
Tutalım